جرم ترک انفاق چیست؟
جرم ترک انفاق و مجازات ترک انفاق چیست؟ ، نوشته پیش رو توسط وکیل کیفری تهیه و تنظیم شده است: قانونگذار جرم ترک انفاق را در ماده ۶۴۲ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی و در جرایم بر ضد حقوق و تکالیف خانواد‌‌گی جرم‌انگاری گردیده است. در صورتی که زوج نسبت به پرداخت نفقه اقدام ننماید علاوه بر ضمانت اجرای حقوقی، دارای ضمانت اجرای کیفری تحت عنوان ترک انفاق نیز می باشد.
قانونگذار در جهت تضمین حقوق زوجه، به ترک انفاق از طرف زوج وصف جزایی را در نظر گرفته است و برای عدم پرداخت نفقه زوجه مجازات در نظر گرفته است. ( ماده 53 قانون حمایت خانواده ).
ارکان و عناصر تشکیل دهنده جرم ترک انفاق
1- عنصر قانونی جرم ترک انفاق
عنصر قانونی جرم یعنی اینکه جرم و مجازات در قانون جرم انگاری گردیده باشد و این موضوع برگرفته از اصل قانونی بودن جرم و مجازات می باشد. عنصر قانونی جرم ترک انفاق در ماده 53 قانون حمایت از خانواده جرم انگاری گردیده است.
مطابق ماده 53 قانون حمایت خانواده اگر شخصی با داشتن توانایی مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین به او نپردازد یا از پرداخت نفقه سایر اشخاص واجب النفقه خودداری نماید به حبس تعزیری درجه 6 یعنی از 6 ماه الی 2 سال حبس محکوم خواهد شد.
در جرم ترک انفاق تعقیب کیفری زوج منوط به شکایت شاکی خصوصی یعنی زوجه است و در صورت گذشت زوجه از شکایتش در هر مرحله از دادرسی تعقیب یا اجرای مجازات متوقف می شود. زیرا، ترک انفاق زمره جرایم خصوصی و جرایم قابل گذشت محسوب می شود، و گذشت او در هر مرحله از دادرسی و حتی بعد از صدور حکم و یا اجرا، پرونده مختومه خواهد شد.
در استحقاق دریافت زوجه نسبت به نفقه، وضعیت فقر زوجه و احتیاج زوجه شرط نمی باشد و در هر صورت پرداخت نفقه زوجه برای مرد واجب می باشد، گرچه زوجه ثروتمند باشد.
شرط دیگر برای دریافت نفقه این است که زن از لحاظ شرعی همسر دائمی مرد باشد و در ازدواج موقت زن واجد دریافت نفقه نیست، مگر اینکه در زمان ازدواج (موقت) به صورت شرط ازدواج اعلام و نوشته شده باشد.
2- عنصر مادی جرم ترک انفاق
عنصر مادی این جرم یعنی اینکه عمل مجرمانه ای در خارج واقع شود. عنصر مادی جرم ترک انفاق، ترک فعل یعنی خودداری و استنکاف زوج از پرداخت نفقه افراد واجب النفقه می باشد.
3- عنصر روانی جرم ترک انفاق
برای تحقق جرم وجود عنصر روانی یعنی اراده شخص و قصد نتیجه ضروری است، یعنی شخص به صورت عمدی و عامدانه مرتکب جرم گردیده باشد.
اراده در ارتکاب جرم یعنی اینکه شخصی به صورت عامدانه بخواهد این عمل را انجام بدهد، ولی اگر جرم به اجبار و اکراه و تهدید صورت گیرد و شخص در انجام آن اراده ای نداشته و حین ارتکاب جرم مسلوب الاختیار بوده باشد، عنصر معنوی جرم ترک انفاق تحقق نیافته است.
بنابراین، هر گاه زوج در حبس یا توقیف بوده یا به علتی که خارج از اختیار نتواند به زوجه دسترسی پیدا کند و نتواند نسبت به پرداخت نفقه زوجه اقدام نماید و اراده ای در زمان ارتکاب جرم نداشته باشد جرم تحقق پیدا نمی کند.
پس صرف عمل مادی ترک انفاق جرم نیست، بلکه تقصیر و کوتاهی زوج در پرداخت نفقه باید اثبات شود و زوج باید در عدم پرداخت نفقه دارای قصد مجرمانه باشد. با این توضیح که قصد او در پرداخت نفقه محروم کردن زوجه از حقوق شرعی و قانونی وی می باشد.
مجازات جرم ترک انفاق در قانون جدید چیست؟
مطابق ماده 53 قانون حمایت خانواده اگر شخصی با داشتن توانایی مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین به او نپردازد یا از پرداخت نفقه سایر اشخاص واجب النفقه خودداری نماید به حبس تعزیری درجه 6 یعنی از 6 ماه الی 2 سال حبس محکوم خواهد شد. ولی مطابق قانون جدید کاهش مجازات حبس تعزیزی به حبس ۳ ماه تا ۱ سال کاهش یافته است.
شرایط تحقق جرم ترک انفاق
مطابق ماده 53 قانون حمایت از خانواده شرایط تحقق جرم ترک انفاق عبارتند از :
1- مرد استطاعت و توان مالی برای پرداخت نفقه زوجه خود را داشته باشد. مجازات تعزیری ترک انفاق، فقط بر کسی اعمال می‌شود که با وجود استطاعت مالی، از تأد‌‌یه نفقه زن خود خود امتناع کند.
2- مرد از پرداخت نفقه امتناع نماید.
3- زن از همسر خود تمکین کند. اطلاق کلمه تمکین، شامل تمکین عام و خاص بوده و عدم تحقق هر یک موجب عدم تحقق جرم خواهد شد.
در رسیدگی به دعوای ترک انفاق میان زوجین در دادسرا و دادگاه، در صورتی که زوج ادعای عدم استطاعت مالی یا عدم تمکین زوجه را داشته باشد، اثبات این امور بر عهده خود او بوده و موظف است مدارک و مستندات لازم برای اثبات این ادعا را به دادگاه تقدیم کند.
آیا جرم ترک انفاق قابل گذشت می باشد؟
جرم ترک انفاق مطابق ماده 53 قانون حمایت از خانواده از زمره جرایم قابل گذشت می باشد و در صورت گذشت شاکی ( زوجه ) در هر مرحله از تعقیب ، رسیدگی یا اجرای حکم منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب می شود.
نمونه شکایت کیفری ترک انفاق
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 12
با سلام و تحیت اینجانب شهره امینی به استحضار می رساند :
اینجانب در تاریخ 01/09/1365 طی عقدنامه شماره 1429 دفترخانه 178 به عقد دائمی آقای شهرام صمدی در آمده ام. نامبرده به مدت 8 ماه است که از پرداخت نفقه امتناع نموده و با وجود آمادگی اینجانب برای تمکین از پرداخت نفقه حال اینجانب امتناع می نماید. لذا، تقاضای تعقیب کیفری نامبرده به جرم ترک انفاق را دارم.
مراحل شکایت کیفری و رسیدگی به ترک انفاق
نحوه شکایت ترک انفاق بدین نحو است که زوجه باید پس از تنظیم شکوائیه ترک انفاق به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و اقدام به ثبت شکایت نماید. پس از اینکه شکایت ثبت شد پرونده از طرف سرپرست دادسرا به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی ارجاع می شود.
بعد از تعیین شعبه دادیار از شاکی یا همان زوجه تحقیق می نماید. بعد از تحقیق به زوج احضاریه ارسال می شود که برای تحقیق در دادسرا حضور یابد.
معمولا در این جرم دفاعیات زوج به یکی از این صورت است. در برخی موارد زوج ادعا می کند که عدم پرداخت نفقه به دلیل عدم تمکین زوجه می باشد، چنانچه زوج دلایلی را مبنی بر عدم تمکین زوجه به دادگاه ارائه نماید که مورد قبول دادگاه واقع شود، شکایت زوجه منجر به صدور قرار منع تعقیب خواهد شد.
اگر زوج مدعی پرداخت نفقه باشد و مدارک و مستنداتی را به دادگاه ارایه نماید که نفقه پرداخت شده است در این صورت، بازپرس یا دادیار پرونده اقدام به صدور قرار منع تعقیب می نماید و در نهایت اگر زوج به صورت عمدی و با داشتن سو نیت از پرداخت نفقه زن خود امتناع نماید به مجازات ترک انفاق یعنی حبس از 6 ماه تا 2 سال حبس تعزیری محکوم خواهد شد.
روش و نحوه اثبات ترک انفاق در دادگاه
مطابق ماده 53 قانون حمایت خانواده جرم ترک اتفاق زمانی محقق می شود که زوج با وجود استطاعت مالی و تمکین زوجه از پرداخت خودداری می نماید. در صورت امتناع زوج، زوجه می تواند با اثبات ترک انفاق میتواند نسبت به شکایت کیفری ترک انفاق اقدام نماید. روشهای اثبات ترک انفاق به شرح ذیل است :
- شهادت شهود : زوجه برای شکایت ترک انفاق باید شهودی را به دادگاه معرفی کند که در خصوص ترک انفاق زوج شهادت دهند.
- اقرار: اقرار زوج به ترک انفاق و عدم پرداخت نفقه یکی از دلایل اثبات ترک انفاق می باشد.
- صورت مجلس پلیس : درصورتی که زوج ، زوجه را از زندگی مشترک اخراج کرده باشد حتما باید صورت مجلس پلیس را به پیوست شکوائیه ضمیمه پرونده نماید.
- فیش واریزی وجه : در مواردی که زوجه خود اقدام به پرداخت هزینه های زندگی کرده است باید، اصل فیش و پرینت حساب های مربوطه برای تایید آن به دادگاه ارائه شود.
ماده قانونی ترک انفاق
ماده53 قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 «هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه، امتناع کند، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری، منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان، تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می شود.»
سوالات متدوال
1- حکم ترک انفاق بر اساس قانون جدید چیست؟
حکم ترک انفاق، مطابق قانون جدید کاهش مجازات حبس تعزیزی حبس ۳ ماه تا ۱ سال می باشد که در اغلب موارد به جزای نقدی تبدیل می شود.
2- مدارک لازم برای شکایت کیفری ترک انفاق چیست؟
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
