نفقه زن چیست؟
نفقه زن، نوشته پیش رو توسط وکیل خانواده تنظیم شده است: نفقه زن یعنی هزینه های تأمین زندگی که شامل خوراک، پوشاک، مسکن و هزینه های درمانی و بهداشتی و غیره می باشد که واجب است شوهر نفقه زن را برای رفع نیازمندیهای زوجه به او بدهد. میزان نفقه زن با توجه به شأن زوجه و عرف و عادت منطقه و وضع مالی مرد در نظر گرفته می شود.
نفقه زن شامل چه چیزهایی می شود؟
مطابق ماده 1107 قانون مدنی نفقه عبارتست از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خدمتکار در صورت عادت زن یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
اموری که ماده 1107 در قانون مدنی ذکر شده جنبه انحصاری ندارد و تمام وسایلی که زن، با توجه محیط و شرایط زندگی به آن نیازمند است را شامل می شود. تشخیص آن با عرف است و ملاک و معیار ثابتی ندارد و در صورتی که زوجه از همسر خود تمکین ننماید استحقاق دریافت نفقه را ندارد.
نحوه مطالبه نفقه زن
نحوه مطالبه نفقه زن به اینصورت می باشد که در صورت استنکاف زوج از پرداخت نفقه زن زوجه باید برای مطالبه ی نفقه، دادخواست مطالبه نفقه را به دادگاه تقدیم نماید، در این صورت دادگاه میزان نفقه زوجه را با ارجاع به کارشناس معین و زوج را محکوم به پرداخت نفقه می کند.
کارشناس در خصوص تعیین میزان نفقه ضابطه و معیار واحدی ندارد و ار شخصی به شخص دیگر متفاوت است و نمی توان حداقل و حداکثری برای آن در نظر گرفت. همچنین زوجه می تواند اقدام به طرح شکایت کیفری ترک انفاق نماید و چنانچه زوج نفقه را پرداخت نکند زوجه می تواند اقدام به جلب وی نماید و همچنین زوجه می تواند اموال زوج را توقیف کند.
- در دعوای مطالبه ی نفقه از طرف زن، اثبات پرداخت نفقه بر عهده ی زوج است. چون اصل بر عدم است و زوج باید پرداخت مهریه را ثابت کند.
- در صورتی که زوج به مدت 6 ماه نفقه زوجه را نپردازد زن حق طلاق خواهد داشت. در این خصوص زوجه باید ابتدا اقدام به طرح دادخواست مطالبه نفقه نماید و بعد از صدور رأی محکومیت در مورد نفقه و در مرحله اجرا چنانچه مرد نفقه زوجه را نپردازد به استناد این دلیل زوجه حق طلاق خواهد داشت.
- اگر کسی توانایی مالی نداشته باشد که هم به زن و و هم به خویشاوندان نسبی نفقه بدهد، نفقه زن بر دیگران مقدم خواهد بود.
- زن می تواند نفقه زمان گذشته خود را نیز مطالبه کند؛ در حالی که اقارب فقط میتوانند نسبت به نفقه آینده اقدام و آن را مطالبه کنند.
- در صورتی که مرد ورشکسته گردد یا فوت نماید و دارایی او برای پرداخت دیون کافی نباشد، نفقه زوجه بر سایر بدهی های مرد مقدم است.
- به نظر اکثریت قضات، در صورتیکه زوجه در منزل شوهر زندگی می کند و به عبارتی زیر یک سقف می باشند اصل بر پرداخت نفقه گذشته است و چنانچه زوجه مدعی پرداخت آن باشد، در این صورت زوجه باید دلیلی مبنی بر عدم پرداخت نفقه به دادگاه ارائه نماید.
در چه صورتی نفقه به زن تعلق می گیرد؟
1- ازدواج دایمی بین زوجین : مطابق ماده 1106 قانون مدنی “در عقد دایم نفقه زن بر عهده شوهر است”. بنابراین در ازدواج موقت زن استحقاق نفقه را ندارد، مگر آنکه در حین عقد شرط شده باشد.
2- تمکین زن از شوهر : مطابق ماده 1108 قانون مدنی” هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع نماید مستحق نفقه نخواهد بود. بنابراین، تمکین زن از شوهر شرط استحقاق نفقه است.
نفقه زن در ازدواج موقت
مطابق ماده 1113 قانون مدنی ” در عقد موقت ، زن حق نفقه ندارد ؛ مگر اینکه شرط شده باشد یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد “. به صورت کلی در عقد موقت ، اصل بر عدم پرداخت نفقه است ، مگر اینکه زوجین در خصوص پرداخت نفقه توافق کنند.
شرط عدم تعلق نفقه به زوجه در عقد دائم
نفقه زن یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه محسوب می شود. به موجب مقررات قانون مدنی در ازدواج دائم زوج ملزم است که نفقه زن را پرداخت کند. درعقد دائم زوجین نمی توانند ضمن عقد ازدواج یا پس از آن شرط بر عدم پرداخت نفقه نمایند.
آیا در دوران عقد به زن نفقه تعلق میگیرد؟
در صورتی که زوجین بعد از عقد در خصوص مراسم عروسی و زندگی مشترک توافق داشته باشند اکثر نظر قضات بر این است که در این دوران تا زمان شروع زندگی مشترک نفقه به وی تعلق نمیگیرد به دلیل اینکه در کشور ما پیش از ازدواج رابطه زناشویی و تمکین مرسوم نمی باشد و به صورت کلی زوجه در این دوران باکره می باشد.
ولی در صورتی که زوج ، زوجه را بلاتکلیف رها نماید و برای شروع زندگی مشترک اقدامی ننماید زوجه می تواند نسبت به مطالبه نفقه اقدام کند. در صورتی که زوجه باکره باشد و از حق حبس خود استفاده کند می تواند از شوهر تمکین نکند و این امتناع مسقط حق نفقه زوجه نخواهد بود.
بیشتر بخوانید : وکیل طلاق توافقی
میزان نفقه زن چقدر است؟
میزان نفقه زن در قانون تعیین نگردیده است و ملاک ثابتی برای میزان آن در نظر گرفته نشده است. معیار میزان آن با توجه شان و نیازهای زن و همچنین عرف منطقه و امثال زن در نظر گرفته می شود و میزان آن با توجه به شرایط مکانی و زمانی متفاوت می باشد.
کارشناس نفقه میزان نفقه را هر سال بر حسب نرخ شاخص تورم بانک مرکزی و وضعیت خاص زن در نظر می گیرد و قاضی نیز با توجه به نظر کارشناسی اقدام به صدور رای می کند.
نفقه زن شاغل چقدر است؟
در خصوص اینکه آیا به زن شاغل هم نفقه تعلق می گیرد؟ در پاسخ باید گفت که قطعا تعلق می گیرد. نفقه زوجه مشروط به فقر زن نمی باشد و در صورتی که خود زن متمکن و دارای اموالی باشد که قادر به تامین نیازهای خود است باز هم نفقه زوجه تکلیف شوهر می باشد. بنابراین در پرداخت نفقه زوجه فرقی میان زن شاغل و غیر شاغل نیست.
یکی از تفاوتهای نفقه فرزند با نفقه زن ، این می باشد که شرط پرداخت نفقه فرزند این است که فرزند دارای اموالی نباشد و نتواند نفقه خود را تامین کند و در صورتی که فرزند دارای اموالی یا شغلی باشد که بتواند نیازهای خود را تامین کند پرداخت نفقه برای پدر ضروری نمی باشد.
آیا عدم پرداخت نفقه زن برای شوهر مجازاتی را در پی دارد؟
در صورتی که شوهر با وجود تمکین زن از پرداخت نفقه امتناع نماید زن می تواند به استناد ماده 53 قانون حمایت خانواده « هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود » نسبت به شکایت کیفری ترک انفاق اقدام نماید.
همچنین زن می تواند نسبت به مطالبه نفقه معوقه اقدام نماید که کارشناس میزان نفقه را تعیین و مرد را محکوم به پرداخت آن می کند.
نفقه زن در عقد دائم و موقت
مطابق ماده 1106 قانون مدنی ، در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است.و بر عکس حسب ماده 1113 قانون مدنی در عقد موقت زن حق نفقه ندارد ، مگر اینکه طرفین توافق نمایند. بنابراین قانون پرداخت نفقه زوجه را فقط در عقد دائم پیش بینی نموده ولی در عقد موقت اصل بر عدم پرداخت است، مگر اینکه مورد توافق طرفین قرار گیرد.
البته تنها شرطی که در قانون برای تعلق نفقه به زوجه در عقد دائم پیش بینی شده است تمکین عام و خاص زن از شوهرش می باشد.
زوجه از چه مراجعی میتواند برای نفقه خود اقدام نماید؟
قانونگذاربه زوجه این اختیار را داده که از دو مرجع برای نفقه خود اقدام نماید:
- ارائه دادخواست حقوقی مطالبه نفقه
- شکایت کیفری ترک انفاق
تفاوت بین دادخواست حقوفی مطالبه نفقه و شکایت کیفری ترک انفاق
قانونگذاردر قانون حمایت خانواده به جهت ضرورت حفظ و بقای کیان خانواده و به دلیل اهمیت پرداخت نفقه توسط شوهر، ترک انفاق را جرم انگاری نموده و برای آن مجازات در نظر گرفته است.
به موجب ماده 53 قانون حمایت خانواده ، هرکس با داشتن استطاعت مالی ، نفقه رن خود را ندهد …. به حبس ازدرجه 6 ( 6ماه تا 2سال ) محکوم می شود.
زوجه جهت تنظیم و ارائه شکایت کیفری ترک انفاق ( شکوائیه ) می بایست به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید. پس از ارسال شکوائیه ، تحقیقات و رسیدگی به شکایت کیفری ترک انفاق در دادسرای محل وقوع جرم انجام می گیرد.
در دادخواست حقوقی مطالبه نفقه زوجه زوجه میتواند بر اساس بند 7 ماده 4 قانون حمایت خانواده و ماده 1111 قانون مدنی با مراجعه به دفتر خدمات قضایی نسبت به ثبت و ارسال دادخواست مطالبه نفقه، از دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف با توجه به مقدار نفقه اقدام نماید. مقدار نفقه تا سقف 20 میلیون تومان در شورای حل اختلاف و بیشتر از آن در دادگاه خانواده رسیدگی می شود.
آیا بعد از طلاق به زن نفقه تعلق می گیرد؟
- در صورتی که طلاق رجعی باشد یعنی دادخواست طلاق از طرف مرد طرح شده باشد نوع طلاقی که دادگاه صادر مین ماید رجعی می باشد و در دوران عده ، به زن نفقه ایام عده تعلق می گیرد و دادگاه در ضمن صدور رای به طلاق میزان نفقه را محاسبه می نماید .
- اگر زوجه مطلقه در زمان طلاق ، باردار باشد تا زمان وضع حمل نفقه به وی تعلق می گیرد.
- اگر انحلال نکاح به دلیل فسخ نکاح باشد ، حال فسخ نکاح از طرف هر یک از زوجین باشد ، بعد از فسخ نکاح به زن نفقه تعلق نمی گیرد.
- در طلاقی که از نوع بائن باشد مانند طلاقهای توافقی و طلاق به در خواست زوجه ، نفقه به زوجه تعلق نمی گیرد.
آیا در زندگی مشترک به زوجه نفقه تعلق می گیرد؟
توجه داشته باشید زمانی که زوجین در منزل مشترک با هم زندگی می کنند و زن مدعی عدم پرداخت نفقه و مرد مدعی پرداخت نفقه باشد ، قول مرد پذیرفته می شود زیرا زن در مسکنی که مرد تهیه کرده به سر می برد و ظاهر بر این است مرد تمام مایحتاج زندگی را فراهم می آورد. بنابراین از نظر محاکم زندگی مشترک در زیر یک سقف ظهور بر پرداخت نفقه توسط مرد است و بار اثبات عدم پرداخت نفقه باید توسط زوجه ثابت شود.
به چه زنانی نفقه تعلق نمی گیرد؟
در صورتی که زوجه از شوهرش تمکین ننماید و از انجام وظایف زناشویی به صورت عام و خاص خودداری نماید ناشزه محسوب می شود و به وی نفقه تعلق نمی گیرد .
حسب ماده 1108 قانون مدنی ، هر گاه زن بدون مانع مشروع از انجام وظایف زوجیت امتناع نماید مستحق نفقه نخواهد بود. البته اگر زن در دادگاه اثبات نماید که برای عدم تمکین مانع شرعی و قانونی دارد مثلا بودن زن در یک منزل متضمن خوف ضرربدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد در این صورت به وی نفقه تعلق می گیرد.
نحوه محاسبه نفقه زوجه
اگر زوجین با توافق همدیگر مبلغ معینی را برای نفقه تعیین کنند دادگاه دیگر وارد محاسبه میزان نفقه زوجه نمی شود و می تواند گزارش اصلاحی بر اساس توافق طرفین صادر نماید. ولی اگر توافقی بین زوجین نباشد دادگاه با ارجاع امربه کارشناس رسمی دادگستری ، از کارشناس می خواهد که میزان نفقه را محاسبه و به دادگاه اعلام نماید.
کارشناس میزان نفقه را بر اساس مسائلی از قبیل سن، میزان تحصیلات و شغل و شان خانوادگی و شرایط زمانی و مکانی …. تعیین می نماید. نفقه زوجه با توجه نیازهای زوجه و دیگر شرایط زندگی متغییر خواهد بود.
نمونه دادخواست مطالبه نفقه زن
خواهان : زهرا حسنی …
خوانده : احمد رضایی ..
خواسته : مطالبه نفقه ایام گذشته از تاریخ …. لغایت ….. بانضمام کلیه خسارات قانونی
دلایل : شناسنامه و کارت ملی ، عقدنامه ، ارجاع امر به کارشناس دادگستری و عندالزوم شهادت شهود
ریاست محترم شورای حل اختلاف
با سلام
احتراما اینجانبه ….به موجب سند ازدواج شماره ……….. درتاریخ 20/1/1375 به عقد دایم آقای ………. درآمده ام . لکن متاسفانه به مدت بیش از دو سال است که همسرم زندگی مشترک را ترک کرده و از پرداخت نفقه و تامین هزینه های زندگی خودداری مینماید. لذا با تقدیم این دادخواست و با توجه به دلایل و مدارک ابرازی تقاضای صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته و کلیه خسارات قانونی و عندالزوم ارجاع امر به کارشناس مربوطه مورد استدعا می باشد.
مدارک لازم برای مطالبه نفقه زن
- کارت ملی
- شناسنامه
- سند ازدواج
- دلایل اثباتی مبنی بر عدم پرداخت نفقه
مزایای داشتن وکیل نفقه
- بعد از مشاوره حقوقی و دادن وکالت به وکیل احتیاجی به حضور موکل در هیچکدام از مراحل دادرسی نیست.
- چنانچه در مرحله ی بعد از قطعیت رأی و در مرحله اجرا زوج نفقه زوجه را پرداخت نکند وکیل اقدام به جلب او می نماید.
- چنانچه مرد نفقه زوجه را پرداخت نکند، وکیل نسبت به توقیف اموال و دارایی زوج اقدام می نماید.
- چنانچه زن قصد طلاق داشته باشد وکیل می تواند طلاق زوجه را به علت عدم پرداخت نفقه بگیرد.
سوالات متدوال
1- زوجه چگونه می تواند برای مطالبه نفقه حقوقی اقدام کند؟
مطالبه نفقه مستلزم ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می باشد. زوجه برای مطالبه نفقه باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مطالبه نفقه را ثبت نماید .در صورتی که میزان نفقه معوقه کمتر از بیست میلیون تومان باشد در شورای حل اختلاف رسیدگی می شود و اگر مبلغ نفقه بیشتر از بیست میلیون تومان باشد پرونده به دادگاه خانواده ارسال و رسیدگی می شود.
2- در صورتی که زن زندگی مشترک را ترک کند نفقه به وی تعلق می گیرد؟
در صورتی که زن بدون دلیل و بدون عذر موجه زندگی مشترک را ترک کند مانند خوف ضرر جسمی، شرافتی، جانی و مالی و… مستحق دریافت نفقه نیست، زیرا وجوب نفقه منوط به تمکین زن می باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
