عناصر تشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب
نوشته پیش رو توسط وکیل کیفری در خصوص عناصر تشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب و شرایط تحقق جرم نشر اکاذیب جهت آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است.
عناصرتشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب همچون دیگر جرائم به سه دسته عنصر قانونی، عنصر مادی، عنصرمعنوی جرم نشر اکاذیب تقسیم می گردد.
بیشتر بخوانید : جرم افترا و مجازات آن
عنصر قانونی جرم نشر اکاذیب
یکی از عناصر تشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب عنصر قانونی جرم می باشد که در ماده 698 قانون مجازات اسلامی تصریح گردیده است. به موجب ماده 698 قانون مجازات اسلامی « هرکس به قصد اضرار یا تشویش اذهان عمومی یا مقالات رسمی به وسیله نامه یا شکوائیه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید
یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت را ساً یا بعنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از 2 ماه تا 2 سال و یا شلاق تا 74 ضربه محکوم شود .»
عنصر مادی جرم نشر اکاذیب
رفتار مرتکب
قانونگذر اظهار نمودن را بعنوان رفتار مرتکب شرط وقوع جرم دانسته است. اظهار نمودن در لغت به معنای فاش کردن، آشکار کردن است. بنابراین ظاهر یا علنی شدن کذب ضروری است بطوریکه چنانچه کسی اکاذیبی را در یکی از وسائل مورد نظر قانونگذار مکتوب نماید ولی به جز او هیچ کس از مفاد آن با خبر نشود نمی توان اظهار نمودن را محقق دانست.
هنگامی جرم نشر اکاذیب قابل اثبات است که به وسیله نامه یا گزارش، عریضه و هر نوع نوشتاری که برخلاف واقعیت بوده منتشر شده باشد. اما اظهارات شفاهی نمی تواند در دایره ی جرم نشر اکاذیب داخل باشد. عمل مادی جرم می‌تواند از طریق انتشار مطالب کذب، در دسترس قرار دادن مطالب کذب، یا حتی نسبت دادن مطالب خلاف واقع باشد
و برخلاف جرم تهمت و افترا لازم نیست که مطالب کذب نسبت داده شده مضمون مجرمانه داشته باشد بلکه همین‌که مطالب غیرواقعی باشد، برای تحقق عنوان مجرمانه کفایت می‌کند.
کذب بودن محتوای اظهار
برای اینکه عمل مجرمانه مرتکب بزه نشر اکاذیب تحقق یابد باید مطالب اظهار شده یا اعلان شده به صورت توزیع و نشر کذب بوده و حقیقت نداشته باشد.
لذا اشاعه حقایق هرچند موجب تشویش اذهان عمومی یا مقامات یا ضرر غیر شود، جرم به حساب نمی‌آید. صرف کذب بودن اظهار حتی اگر به قصد اضرار باشد کافی نیست بلکه اکاذیب اظهار شده باید قابلیت اضرار یا تشویش اذهان را داشته باشد.
اظهار اكاذيب مقيد به وسيله است
قانونگذار تصريح مي كند كه « . . . به وسیله نامه یا شکوائیه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید » تمامی وسایل مذکور مکتوب است و لذا نطق در مجالس و امثال آن ظاهراً از شمول ان خارج است. همچنین شامل سایر موارد مانند روزنامه، مجله، کتاب، رایانه و امثال آن‌هاست.
منظور از نامه ورقه ای است که روی آن مطالبی خطاب به کسی نویسند و شکوائیه یا شکایت نامه ورقه ای اشت که حاکی از شکایت و دادخواهی باشد و مراسلات جمع مرسله مکاتبه و نامه نگاری است و عرایض جمع عریضه درخواست نامه و عرض حال است و همچنین گزارش عبارت است از شرح و بیان واقعه ای به مقامی ما فوق خواه مقام رسمی باشد یا غیر رسمی.
اوصاف وسایل و شرایط جرم نشر اکاذیب
الف ) جرم باید علنی باشد؛ یعنی قابلیت شیوع داشته باشد. البته لزومی به آگاهی همه مردم نیست بلکه صرف نوشتن یک نامۀ دروغ به مقامات رسمی یا هرکسی کفایت می‌کند.
ب) اشاعه اکاذیب یا نسبت دادن یک عمل کذب هم محقق می‌شود اگرچه اکاذیب در ماده ۶۹۸ قانون مجازات به طور جمع آمده است.
ج ) عمل انتسابی باید کذب باشد.
عنصر معنوی جرم نشر اکاذیب
استفاده مقنن از قصد در صدر ماده 698 ق.م.ا مؤيد عمدی بودن مصادیق اظهار اکاذیب و انتساب اعمال خلاف حقیقت به دیگران است در این عنصر، عمدی بودن نشر توسط متهم مورد نظر است و متهم این کار را باید به عمد انجام داده باشد، نه سهوا.
قصد اضرار به غیر در تعیین مجازات نشر اکاذیب اهمیت دارد. طبق ماده قانونی حتی اگر ضرری هم متوجه کسی نشود، صرف داشتن قصد اضرار به غیر، باز هم موضوع از نظر کیفری قابل تعقیب است. جرم نشر اکاذیب از جمله جرایم قابل گذشت محسوب می‌شود و با اعلام گذشت شاکی خصوصی، قرار موقوفی تعقیب و یا قرار موقوفی اجرا، حسب مورد صادر می‌شود.
اگر متهم بدون داشتن هدفی اقدام به نشر مطلب کذب کرده باشد و بعدا از فرد مورد نظر عذر خواهی کند و نسبت به جبران کار خود اقدامی کرده باشد که خبر منتشر شده را اصلاح کرده باشد، دیگر نمی توان به عنوان جرم نشر اکاذیب از وی طرح شکایت کرد.
جهت مشاوره حقوقی در خصوص عناصر تشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب با شماره های موجود در وبسایت تماس بگیرید.
